Annihilation

Bioloog en ex-soldaat Lena (Natalie Portman) sluit zich aan bij een team van wetenschappers, dat onder leiding van psycholoog Dr. Varess (Jennifer Jason Leigh) op onderzoek uitgaat in ‘Area X’. In dit gebied staat een vuurtoren vanuit waar een ‘shimmer’ zich uitbreidt en een steeds groter oppervlakte beslaat. Geen enkele missie die Area X introk is teruggekeerd. Contact via radio of satelliet met ‘daarbinnen’ is onmogelijk. Tot er opeens tóch iemand terugkeert: Sergeant Kane (Oscar Isaac), de man van Lena. Tijd voor een nieuwe, niet-militaire expeditie – deze keer zijn de wetenschappers aan de beurt, elk vanuit een andere discipline. Ze zetten koers naar de vuurtoren om data te verzamelen en te achterhalen wat er is gebeurd met de vorige expedities. Draaiden hun voorgangers door en hebben ze elkaar omgelegd, of waart er iets rond dat hen heeft gedood?

Het geheimzinnige Area X is prachtig, met een continue regenboogschijn in de lucht en welige, kleurige plantengroei. Maar we weten dat er ook een keerzijde aan het gebied zit, en dat blijkt nogal een grote. Alles binnen de Shimmer groeit, verandert, muteert. Dit levert niet alleen mooie plaatjes op, maar ook monsterlijke transformaties en dodelijk gevaar. De film muteert zelf ook: ANNIHILATION begint als thriller over een aanstaande ecologische apocalyps en verandert via horror in een metafysische sciencefictionfilm die grote vragen stelt over de essentie van de mens en onze plaats in het universum. Wat is de mens anders dan slechts een stadium in de evolutie?

Deze fluide vorm is effectief: het is een voortdurend mysterie, waarin het zoeken naar antwoorden de personages voortdrijft – en de kijker met hen. Je zoekt, puzzelt, probeert onduidelijkheden in te passen in wat je al weet, maar je weet nooit meer dan de personages zelf (behalve dat we in de eerste scène al zien dat Lena óók is teruggekeerd uit Area X). Mogelijk zorgde het feit dat er weinig antwoorden worden gegeven en ANNIHILATION niet in een duidelijk hokje te plaatsen valt, er voor dat Paramount de film buiten de VS niet in de bioscoop uitbracht, maar de rechten aan Netflix verkocht. De studio concludeerde na reacties van een testpubliek dat de film ‘te intellectueel en te ingewikkeld’ was en dus waarschijnlijk te weinig geld zou opbrengen – hoewel Alex Garlands vorige film EX MACHINA goed werd ontvangen en het publiek ook de weg wist te vinden naar Denis Villeneuve’s slimme sci-fi ARRIVAL.

Dat ANNIHILATION niet op het grote scherm te zien is, is vooral jammer vanwege de indrukwekkende, surrealistische beelden. Voor een film die je zó een andere wereld in wil trekken, met een gedurfde, prachtig uitziende finale, is een televisiescherm niet genoeg. Net als de muterende flora bekruipt de film je, hij vlecht zich in je gedachten en echoot na. De camera beweegt veel en traag, verkent en zoekt mee op de ontdekkingstocht die dieper en dieper voert, begeleid door een sterke, droomachtige soundtrack. Na de wonderlijke en creepy finale is het zonde dat het einde van de film er dik bovenop ligt – meer ambiguiteit was passender geweest na bijna twee uur vol mysterie.

ANNIHILATION is gebaseerd op het gelijknamige boek van Jeff VanderMeer (deel 1 van zijn Southern Reach-trilogie) maar volgt het verhaal niet erg nauw. Een centraal mysterie en bijbehorende setting uit het boek zijn weggelaten en de plot is versimpeld. Toch weet Garland de unheimische sfeer en de balans tussen ontzag en horror goed te vangen. Voor sommigen ligt het tempo wellicht wat laag, werd er na het zien van de trailer meer actie verwacht, of geeft ANNIHILATION gewoon te weinig antwoorden. Ik begrijp dat het voor Paramount geen safe bet was, maar dat zou juist toegejuicht moeten worden! Als we dan iets van Garland’s aanpak kunnen leren is het om je open te stellen voor het onbekende. Durf nieuwe wegen in te slaan en kijk waar het je leidt. Er is immers geen lol aan het in kaart brengen van gebieden die iedereen al kent – niet in de wildernis, maar ook niet op filmgebied.

Distributeur: Netflix. Release buiten de VS: 12 maart 2018. Photocredit: Paramount Pictures. Copyright Henriëtte Poelman. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 10 maart 2018, op www.schokkendnieuws.nl.