Politie-inspecteur Rama, martial arts-fans bekend van THE RAID: REDEMPTION (2012), is nog maar nauwelijks op adem gekomen of hij stort zich in een nog veel gevaarlijker avontuur. Regisseur Gareth Evans slaat dit jaar tijdens Imagine en BIFFF nóg harder toe in THE RAID 2: BERANDAL. Schokkend Nieuws belde Evans in Jakarta: ‘I get to be the lazy one.’
Festivalbezoekers van BIFFF en Imagine waren in 2012 razend enthousiast over THE RAID: REDEMPTION. De Nederlanders beloonden de film zelfs met de publieksprijs. Gareth Evans legde onlangs de laatste hand aan het vervolg. Maakt THE RAID: BERANDAL zijn voorvanger met de grond gelijk?
THUG
BERANDAL begint slechts twee uur na het einde van REDEMPTION, als de jonge politieagent Rama (Iko Uwais) en zijn luitenant en gewonde collega het aan flarden geschoten flatgebouw verlaten. Nog voordat hij van zijn wonden is hersteld, krijgt Rama een nieuwe opdracht. Er spelen namelijk nog veel grotere en duisterder zaken. Rama gaat undercover onder de naam Yuda: een gewelddadige thug, een berandal, en komt in de gevangenis in contact met de zoon van baas Bangun. Rama moet zich door een heleboel criminelen heenslaan om uit te vinden hoe ver de corruptie eigenlijk reikt binnen de politiek en zijn eigen politiemacht.
Evans, geboren in een Welsh mijndorpje, verhuisde zeven jaar geleden naar Indonesië om te werken aan de documentaire LAND OF MOVING SHADOWS: THE MYSTIC ARTS OF INDONESIA, waarin buitenlandse regisseurs verschillende aspecten van de Indonesische cultuur onder de loep namen. Evans’ segment ging over martial arts. ‘Zo maakte ik kennis met silat, vertelt hij. ‘Ik zag een vechtstijl die ik nog niet eerder had gezien, maar bij uitstek geschikt is voor cinema – en niemand deed er wat mee!’
Hij leerde in die tijd ook acteur Iko Uwais kennen, die later zou debuteren in Evans’ film MERANTAU (2009). ‘Iko werkte als bezorger voor een telefoonbedrijf en deed in het weekend aan silat. Ik keek naar deze jongen met het potentieel om de volgende grote Aziatische actieheld te worden, maar er was niemand die hem probeerde te casten! I scooped him up, en hij is sindsdien mijn kleine broertje.’
SILAT
Volgens Evans is silat zo geschikt voor cinema vanwege de schoonheid van de bewegingen. ‘De manier waarop je klappen ontwijkt en de beweging van je tegenstander manipuleert, is heel vloeiend. Als water in een rivier, met, net onder de oppervlakte, harde rotsen. Die tegenstelling spreekt mij heel erg aan. Het ziet er prachtig uit, maar kan opeens omslaan. De impact is keihard.’
Silat heeft een uitgebreide filosofie en cultuur, en is op elk Indonesisch eiland nét even anders. ‘Ik ontmoette eens een silat-meester die weigerde zijn leerlingen de fysieke kant van de vechtkunst te leren, totdat hij ervan overtuigd was dat ze de verantwoordelijkheid ook echt aankonden. Toen ik jong was, betaalde je een pond bij de gymschool en leerde met karate of aikido hoe je moest slaan, schoppen en blocken. Dat is het verschil: silat is een levensstijl, een weloverwogen keuze, die net zo goed gaat over geestelijke, als lichamelijke groei.’
PUZZELSTUKJES
Evans schreef het script van BERANDAL, dat oorspronkelijk helemaal niet over een undercover agent ging, al vóór REDEMPTION. Ongeveer 85 procent van de gevechtschoreografie was al voltooid, ontworpen door Evans, Uwais en Yayan Ruhain, die in de film de rol van Mad Dog speelt. ‘Iko en Yayan zijn zich heel bewust van het ritme van een gevecht, en van hoe het er uit zal zien op beeld. Dat is ontzettend zeldzaam in een screen fighter en maakt het voor mij een stuk gemakkelijker.’
Toen Evans na twee jaar werken aan BERANDAL nog niet genoeg geld bij elkaar had voor de film, besloot hij eerst REDEMPTION te maken. ‘REDEMPTION was een high concept idea waarmee ik mijn frustratie kwijt kon over het feit dat ik twee jaar lang geen film had kunnen maken. In BERANDAL zijn de karakters en het verhaal complexer.’
Ambitieuzer, vooral. Evans zet in de sequel nu ook de wereld buiten het flatgebouw op de kaart en brengt in een veelbesproken gevangenisopstandscène zo’n 120 simultaan vechtende mensen in beeld. ‘De lange take in die scène bestaat stiekem uit zeven of acht takes,’ verklapt hij.
Evans maakt in zijn films vaker gebruik van zulke lange takes, wat behoorlijke technische uitdagingen oplevert. Hij maakt vooraf uitgebreide video storyboards. ‘De lange takes zijn puzzelstukjes, die van begin tot eind perfect in elkaar moeten passen. We schieten geen extra materiaal om foutjes achteraf netjes aan elkaar te lassen; we schieten steeds opnieuw – totdat het is zoals het moet zijn. Ik weet welke details er in zitten en wil alles laten zien. Er wordt dan ook veel geëist van de cameraman; hij moet exact op het goede moment op de goede plek zijn. En dan heb je nog vijf verschillende martial artists die precies op een bepaald moment de juiste beweging moeten maken, zodat elke klap en schop raakt lijkt, zelfs als de camera om hen heen beweegt. Voor mij is het minder erg, ik kan achter mijn monitor blijven zitten en zeggen: ‘Oké, nog een keer’. De anderen moeten rennen. I get to be the lazy one.’
LAATSTE SHOT
Een andere ambitieuze scène is de zesenhalve minuut durende auto-achtervolging waarvoor Evans hulp kreeg van het Bruce Law Stunts team uit Hong Kong. Het was de eerste auto-achtervolging die hij regisseerde, tijdens de spits op een doordeweekse dag, terwijl Jakarta daar bepaald geen ideale infrastructuur voor heeft. ‘Ik wilde tijdens een autocrash de focus leggen op de inzittenden. Het gaat niet om buigend metaal en verbrijzelend glas; het gaat om de mensen in de auto. Het voelt als een gonzo moment in de achtervolging; veel interessanter dan wat je in Hollywoodfilms ziet.’
Het ging alleen wel bijna mis. De auto moest een salto maken en op zijn dak landen maar door een fout klapte de auto voorover. Het lukte de stuntman pas op het allerlaatste moment om het stuur om te gooien, waardoor Evans en de camera nét gemist werden. ‘Het komt zelden voor dat ik zélf achter de camera sta,’ lacht de regisseur. ‘ Sta ik er een keer achter, gebeurt er dit! Ik moet, denk ik, leren om niet altijd voor nog één laatste shot te gaan.’
PUNCHLINE
De actie in REDEMPTION en BERANDAL is hard en meedogenloos, maar de adempauzes zijn minstens zo belangrijk, legt Evans uit. ‘Iedereen kan chaos en slachtpartijen op het scherm gooien, trommelvliezen laten scheuren en visueel overweldigen. Maar juist door de rustige momenten vallen zulke scènes op. Het gaat om de opbouw, de anticipatie. Zoals aan het einde van THE WILD BUNCH (Sam Peckinpah, 1969), het moment voor de shoot-out: de spanning stijgt als je wéét dat de stilte op het punt staat te exploderen in een goed-gechoreografeerde actiescène. Het zorgvuldig opbouwen naar de punchline, is net zo belangrijk als hetgeen je uiteindelijk laat zien.’
Maar Evans heeft wel een grens: ‘Er is een groot verschil tussen het in beeld brengen van bruut geweld en het inzoomen op de pijn, het lijden, de marteling. Wij geven het publiek een schop in de maag, maar daarna gaan we door naar de volgende scène, de volgende punchline. Ik vind het geweld in mijn films ook niet onverantwoord. Ik laat zien wat wapens aanrichten, ik verbloem niets en maak geen PG13 waarin iemand vijftien keer geraakt wordt maar niet neergaat. Bij dat soort scènes voel je niets en accepteer je het maar. Ik vind dat een veel gevaarlijker benadering dan wat wij doen. Ons geweld heeft duidelijke consequenties.’
THE RAID 3
Regisseur Patrick Hughes (RED HILL, THE EXPENDABLES 3) maakt een Amerikaanse remake. Evans treedt op als executive producer. ‘Ik bemoei me weinig met de film. Ik ben vooral heel benieuwd wat Patrick ervan maakt. Het concept biedt eindeloze mogelijkheden en waarschijnlijk krijgt hij de kans om grote stunts te doen die ik maar wat graag had gedaan, maar waarvoor geen budget was. Ze zijn van plan om naast silat ook andere stijlen te gebruiken en meer vuurgevechten. Misschien krijgen ook martial arts-acteurs hier de kans om hun talenten te etaleren.’
THE RAID BERANDAL is deel twee van een trilogie. Evans houdt de details graag voor zich, maar heeft een duidelijk idee voor het vervolg. ‘BERANDAL start twee uur na het einde van REDEMPTION. Deel 3 begint zo’n twee uur voordat deel twee is afgelopen. We springen dus iets terug in de tijd. Het is moeilijk te omschrijven zonder een spoiler te geven, maar er gebeurt iets in BERANDAL dat heel makkelijk kan escaleren en dan een hele nieuwe keten van gebeurtenissen in gang zet.’
THE RAID 2: BERENDAL (Gareth Evans, Indonesië, 2014)
Met Iko Uwais, Julie Estelle, Yayan Ruhian, Donny Alamsyah
Dit interview verscheen eerder in SN #107